جشنواره پویانمایی مدرسه ای بزرگ برای انیماتورهای کشور است

هشتمین دوسالانه بین المللی پویا نمایی تهران قرار است ۱۳ تا ۱۷ اسفند ماه برگزار شود. جشنواره ای که در سال ۱۳۷۵ کلید خورد و حالا  پس از ۱۶ سال ، مسوولان برپایی آن مفتخرند که پس از هفت دوره برگزاری جشنواره، تاریخ برگزاری اش را تغییر نداده اند و با ثابت نگه داشتن دبیر آن، ارزش برگزاری جشنواره را برای انیماتورها به ویژه انیماتورهای بین المللی دو چندان کرده اند ، چنان که امروزه بیش از ۹۰۰ فیلم از کشورهای مختلف دنیا در این جشنواره شرکت می کنند.

به بهانه برگزاری هشتمین دوره جشنواره پویانمایی تهران، گفتگویی با محمدرضا کریمی صارمی که اکنون با کوله باری از تجربه، دبیر هشتمین جشنواره پویانمایی شده است ، انجام داده ایم که در ذیل می خوانید :

آقای صارمی شما هشت دوره دبیر جشنواره بین المللی پویانمایی تهران بوده اید. آیا در همان سال های ۱۳۷۴-۱۳۷۵ فکر می کردید که این جشنواره به موفقیتی که امروز رسیده است،  برسد؟

 این مراسم، در حقیقت از یک ایده کوچک در سال ۱۳۷۵ در ذهن من شکل گرفت که پس از ارائه این پیشنهاد ، مسوولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این پیشنهاد را قبول کردند و همان سال جشنواره شکل گرفت. در آن سال با توجه به محدودیت ارتباطی و اینترنت ، تمام تلاشمان را کردیم که پس از مطالعه تمام آیین نامه های جشنواره های مختلف ، آیین نامه مناسب و در خور شأن انیمیشن ایران نوشتیم.

در سال نخست برگزاری جشنواره با توجه به این که تولیدات بسیار اندک بود ، تولیدات ۱۰ ساله سینمای انیمیشن را بررسی کردیم. یکی دیگر از دلایل این که جشنواره تبدیل به دوسالانه شد ، تولیدات اندک انیمیشن در سال های ۷۰ بود تا آثار بیشتری برای جشنواره تولید شود.

در طول هفت دوره برگزاری جشنواره تمام تلاش ما این بود که جشنواره صرفاً محلی برای نمایش فیلم نباشد و این جشنواره تبدیل به مدرسه ای برای انیماتورها شود و انیماتورهای ایرانی با مکاتب خاص این حوزه و انیماتورهای حرفه ای دنیا آشنا شوند. اکنون پس از ۱۶ سال ، امسال هشتمین دوره جشنواره را برگزار می کنیم و امیدوارم که این جشنواره در هر دوره بهتر از دوره قبل باشد.

فکر می کنید تا چه اندازه در رسیدن به اهدافی که تعریف کردید، موفق شده اید؟

براساس نظرسنجی پژوهشی که در تابستان سال گذشته انجام شد ، تعداد بسیاری از انیماتورهای حرفه ای از شیوه برگزاری جشنواره ابراز رضایت کردند. ما همواره شعار می دادیم که انیمیشن در دنیا نیاز به حمایت و پشتیبانی دارد و امروز در حوزه تولید انیمیشن به جایی رسیده ایم که انیمیشن به عنوان ابزاری برای تعلیم و تربیت که یکی از اهداف ما بود، تبدیل شده است. البته از سوی دیگر بیشتر انیمیشن های تولید شده در ایران متعلق به ارگان های دولتی است که این ارگان ها انیمیشن را با اهداف خود تولید می کنند. انیمیشن هنری بسیار اندک تولید می شود. همچنین گروه دیگری از تولیدات انیمیشن متعلق به پایان نامه های دانشجویی است.
 
به نظر شما چرا پس از گذشت این سال ها، هنوز انیمیشن هنری و ویژه ای تولید نکرده ایم؟

این که چرا انیمیشن هنری و ویژه تولید نمی شود، یکی از دغدغه های ماست و به همین دلیل در جشنواره هشتم تلاش داریم با ارزیابی و بررسی جغرافیای انیمیشن، ببینیم که برای این هنر-صنعت چه کار باید کرد؟ به طور مثال، اعلام کنیم، چه کسانی در اطراف ما هستند که می توانند نقش مشتریان انیمیشن ایران را داشته باشند.

ممکن است در باره جغرافیای انیمیشن، بیشتر توضیح دهید؟

این ۵ روز فرصت خوبی است تا منتقدان، هنرمندان و صاحب نظران این رشته وضعیت انیمیشن ایران را بررسی کنند. ما از نظر کمیت و تولید انبوه به نقطه آرمانی و دلخواه خودمان رسیده ایم. اما این که آیا کیفیتمان به اندازه ای هست که بتوانیم آثارمان را برای دیگر کشورها ارسال کنیم یا نه، باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. مثلا در جغرافیای انیمیشن، انیمیشن آفریقا را  نمایش می دهیم . پتانسیل کشورهای مختلف را ارزیابی کرده و این که جایگاه ما در میان این همه کشور کجاست و باید کیفیت را به چه حدی برسانیم که تولیداتمان به سایر کشورها ارائه شود.  پس از بررسی جایگاه کیفیت تولیداتمان، باید برنامه ریزی های لازم صورت گیرد تا در سال های آینده قادر به حرکت در این مسیر باشیم.

پس از هفت دوره برگزاری جشنواره، بگویید نقاط قوت و ضعف جشنواره پویانمایی در چیست؟

یکی از وظایف ما به عنوان برگزارکننده جشنواره ، آن است تا آثار را با توجه به ایدئولوژی سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعیمان نمایش داده شود تا پاسخگوی مخاطبان خود در هر طیف باشیم. نمایش تولیدات ، یکی از وظایف ماست اما همواره انتقادهایی به شیوه پخش فیلم ها و کیفیت آن ها می شود که همگی نیازمند حمایت مالی و برنامه ریزی است. این قبیل مسایل در اختیار کانون و برگزارکنندگان جشنواره نیست و دست اندرکاران این حوزه باید به کمک کانون بیایند تا مشکلات این حوزه هر روز کمتر و کمتر شود.

آقای صارمی فکر می کنید که برپایی چنین جشنواره ای تا چه اندازه توانسته به رونق تولیدات انیمیشن کمک کند و تا چه اندازه در پرورش هنرمندان این رشته، تأثیرگذار بوده است؟

وظیفه جشنواره نه تنها در ایران ، بلکه در تمامی دنیا تولید فیلم نیست. ما همواره سعی کردیم در جشنواره کارگاه و نشست تخصصی برگزار کنیم تا تجارب انیماتورها افزایش یافته و یا با انیماتورهای حرفه ای آشنا شوند. همچنین با راه اندازی بازار ملی فیلم ، اقدام به معرفی ۴۰ کمپانی ساخت انیمیشن ایرانی کرده ایم. مثلا در دوره قبلی که ۵ تا ۶ مهمان خارجی داشتیم آنها از بازار فیلم بازدید داشتند و حتی سفارش ای ویژه ای به این کمپانی ها دادند. بنابراین وظیفه ما تولید انیمیشن و یا پرورش هنرمند نیست و تمام تلاشمان این است که جشنواره پل ارتباطی میان انیماتورهای خارجی و داخلی باشد.

آیا جشنواره، طی سال ها برگزاری خود، به تهیه بانکی از تعداد هنرمندان انیمیشن کشور، اقدام کرده است؟

بانک اطلاعاتی همه هنرمندان نه . اما جشنواره پویانمایی اطلاعات و ایمیل تمامی شرکت کنندگان را داریم و در کاتالوگ جشنواره حتی ایمیل آنان را درج کرده ایم تا افراد با در اختیار داشتن کاتالوگ بتوانند با تعدادی از هنرمندان آشنا شوند. ضمن آن که اگر  قرار باشد جشنواره دیگری نیز درحوزه انیمیشن برگزار شود ما آمادگی داریم اطلاعات هنرمندان شرکت کننده را در اختیار آن ها قرار دهیم، چرا که ۹۰ درصد انیماتورهای حرفه ای ایران در این جشنواره شرکت می کنند.

یعنی معتقدید که برگزاری این گروه ازجشنواره ها، مشوق هنرمندان برای تولیدات بیشتر است؟

بله بسیار زیاد. زمانی که درصدد برگزاری جشنواره بودیم، تنها ۱۰ فیلم انیمیشن وجود داشت. رونق انیمیشن دلایل مختلفی دارد که یکی از آن ها برگزاری جشنواره است. افزایش ضریب مخاطب ، استقبال مخاطبان ، تولیدات رسانه ملی و سایر ارگان ها در ابعاد تربیتی و دینی همه و همه منجر به رونق انیمیشن شده است. ما هیچ وقت باور نداشتیم که ارگان ها و یا سازمان های متنوعی مانند سازمان حمل و نقل و ترافیک، بخواهد از انیمیشن برای ارتقاء فرهنگ ترافیک استفاده کند. اما این اتفاق افتاد و مردم نیز استقبال خوبی کردند.

یکی از مشکلات هنرمندان انیمیشن، نداشتن صنفی واحد است. آیا شما با توجه به بانک اطلاعاتی که از هنرمندان در اختیار دارید، پیشنهاد تشکیل چنین صنفی را مطرح کرده اید؟

مجری این اقدام ، وزارت ارشاد است و قرار شده تا بنیاد انیمیشن را راه اندازی نماید. البته بنیاد مذکور شکل دولتی پیدا می کند. به هر جهت باید به این نکته اشاره کنم که در دوره ای تولید انیمیشن ، هزینه بر بود. اما امروز با توجه به گران شدن تولیدات سینمایی ، دیگر تولید انیمیشن ، چندان هزینه ساز نیست و تهیه کنندگان فیلم های زنده به زودی سرمایه گذاری در این بخش را آغاز خواهندکرد.

با این حال ، هنوز بسیاری از تهیه کنندگان از سرمایه گذاری در این بخش هراس دارند. من فکر می کنم که یکی از دلایل آن به اکران های ناموفق فیلم های انیمیشن در گیشه مربوط می شود.

بله. این موضوع را قبول دارم . ما تاکنون چهار فیلم سینمایی ساخته ایم که هیچ کدام در گیشه موفق ، نبوده اند. اما باور دارم که اکران تهران ۱۵۰۰ تکلیف تهیه کنندگان را مشخص می کند. زیرا این فیلم، با همه توان انیماتورهای حرفه ای ساخته شده است و اگر در اکران موفق شود، به جرأت می توان گفت که نقطه عطف اکران فیلم های انیمیشن شکل گرفته و تهیه کنندگان فیلم های زنده نیز به سمت تولیدات انیمیشن خواهند رفت. و این همان مسأله ای است که در آمریکا و اروپا اتفاق افتاده است.

اما اکران تهران ۱۵۰۰ که به تعویق افتاد ؟!

بله. من فکر می کنم این تعویق به نفع سرمایه گذاران این فیلم است. زیرا با توجه به این که تیمی حرفه ای در تولید آن نقش داشته اند، اگر این فیلم در یک فصل خوب اکران شود، می تواند فروش خوبی در گیشه داشته باشد.

آقای صارمی، درباره تعداد فیلم های ارسالی به دبیرخانه و این که هیأت انتخاب از چه زمانی کار خود را آغاز می کند، کمی بیشتر برایمان توضیح می دهید؟

حدود ۵۰ روز به برگزاری جشنواره مانده است و تمامی کارهای اجرایی طبق برنامه ریزی صورت گرفته و در حال انجام است. هیأت انتخاب، متشکل از هدی اثنی عشری ،  مهدی خرم نیا ، خانم کشکولی نیا ، امیر سحرخیز و حسین صافی که تیمی کاملا حرفه از کارگردان های بنام انیمیشن و کاریکاتور ، ویژوال افکت هستند ، کار خود را از ۱۲ دی ماه شروع کرده اند. این تیم باید ۱۹۰۰ اثر ارسالی که ۷۵۰ فیلم آن متعلق به ایران است و ۹۳۵ فیلم از ۷۰ کشور دنیا برای ما ارسال شده را مورد بازبینی قرار دهند. فکر می کنم که کار هیأت انتخاب بین ۱۲ تا ۱۵ روز به طول بیانجامد تا آثار به مرحله داوری برسد.

قرار است چه تعداد اثر به بخش مسابقه راه پیدا کند ؟

انتخاب آثار، برای بخش داوری تعریف خاص خود را دارد. در دوره قبلی ۷۴ اثر ایرانی از بین ۷۵۰ اثر ارسالی نمایش داده شد که فکر می کنم امسال نیز همین تعداد اثر ، انتخاب شود. در بخش بین الملل ۱۳۵ اثر در دوره قبلی به نمایش درآمد که ۲۴ اثر این بخش نیز ، فیلم های ایرانی بودند. در بخش دانشجویی دوره گذشته ۱۲ فیلم بلند سینمایی، چهار فیلم خارجی و یک فیلم ایرانی به نمایش درآمد.

در فراخوان هشتمین جشنواره اعلام شده است که بخش آثار دینی نیز وجود دارد. لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید؟

برای هشتمین دوره جشنواره پویانمایی ، بخش های مسابقه ایران ، بین الملل ، دانشجویی ایران ، دینی و بخش خارج از مسابقه داریم. با توجه به این که تولیدات بسیاری از انیمیشن های ما با موضوع دینی است، تصمیم گرفته شد تا انیمیشن های دینی به ویژه تولیدات صدا و سیما در این بخش قرارگیرد.

آیا تیم داوری مشخص شده است؟

با توجه به این که نزدیک به دو ماه تا زمان برگزاری جشنواره باقی مانده است ، هنوز برای اعلام تیم داوری جشنواره بسیار زود است. اما در تیم داوری ۴ داور خارجی و یک داور ایرانی حضور دارند و با توجه به مسافت بسیار زیاد با کشورهای اروپایی در نزدیکی برگزاری جشنواره، داوران به ایران سفر می کنند.

قرار است فیلم ها در کدام سینماها به نمایش درآیند؟

سالن های نمایش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از جمله سینماهای اکران است. البته به دنبال این هستیم که سالن های سینماهای دیگر را نیز در ایام برگزاری جشنواره در اختیار داشته باشیم که هم اکنون در حال رایزنی هستیم. همچنین ، هم زمان با برگزاری جشنواره ، در ۳۰ استان کشور انیمیشن های ویژه کودکان که در دوره های قبلی جشنواره حضور داشته اند را برای کودکان سراسر کشور نمایش خواهیم داد.

جشنواره پویانمایی در بعد بین المللی نیز جایگاه خوبی دارد. این در شرایطی است که جشنواره های بسیاری در کشورهای مختلف برگزار می شود، شما به عنوان کسی که دبیر هشت دوره از جشنواره بوده اید، فکر می کنید دلایل موفقیت این جشنواره در بعد بین المللی چیست؟

همان طور که اشاره کردید، جشنواره های بسیاری درباره انیمیشن در دنیا برگزار می شود. برای موفقیت این جشنواره همین بس که در این دوره از برگزاری اش بیش از ۹۵۰ فیلم خارجی به دبیرخانه رسیده است. من فکر می کنم یکی از دلایل موفقیت جشنواره ، داشتن دبیرخانه دائمی ، جابه جا نشدن مکان و زمان برگزاری جشنواره ، ثبات دبیر جشنواره است. از سوی دیگر داوران بین المللی که خود از انیماتورهای حرفه ای دنیا هستند، بهترین مبلغان جشنواره در دنیا هستند. امروزه این جشنواره به جایگاهی رسیده است که دریافت جایزه از آن، منجر به اثبات و معرفی انیماتور در سطح حرفه ای می شود و جایزه آن به نوعی اسکار انیمیشن ایرانی است.

آیا تحریم ها اثری در روند برگزاری جشنواره و ارسال فیلم ها داشته است؟

بله به شدت. فیلم های خارجی از سوی فیلمسازان برای ما ارسال شد و بسیاری از کشورها، خود اقدام به ارسال فیلم نکردند. البته با توجه به آگاهی که ما از پیش داشتیم، سعی کردیم تیم بین الملل را تیمی حرفه ای انتخاب کنیم. به همین خاطر، در این دوره، حتی از دوره قبل نیز فیلم های بیشتری برای ما ارسال شده که این مسأله نشانگر شکست تحریم است.

و حرف آخر شما ؟

بسیاری از انیماتورها درصددند تا فعالیت کاری خود را در ۱۳ تا ۱۷ اسفند ماه تعطیل کنند تا به تماشای فیلم ها بپردازند ، فرصت خوبی برای هنرمندان این رشته است و فیلم ها به صورت رایگان نمایش داده می شود.